Κατά τις πρόσφατες ανασκαφές (1983) ήρθε στο φως, ένα σπουδαίο νεκροταφείο που χρονολογείται από το τέλος του 8ου π.Χ. μέχρι τον 3ο μ.Χ. αιώνα.

Το νεκροταφείο βρέθηκε κοντά στο λιμάνι, επάνω σχεδόν στον παραλιακό δρόμο. Περιλαμβάνει τάφους διαφόρων τύπων, από διάφορες εποχές. Το σημαντικότερο εύρημα είναι ένα πολυάνδριο (ομαδικός τάφος), μοναδικός στον χώρο του Αιγαίου που χρονολογείται στο τέλος της γεωμετρικής περιόδου (8ος π.Χ. αι.).

Μπροστά στο πολυάνδριο υπάρχει μία πελώρια επιτύμβια στήλη. Σήμερα ο χώρος λειτουργεί σαν αρχαιολογικό πάρκο. Στο εκθετήριο που λειτουργεί δίπλα στο νεκροταφείο, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα ενδιαφέροντα ευρήματα καθώς και φωτογραφίες από παλαιότερες και πρόσφατες ανασκαφές.

Ο λόφος του μεσαιωνικού Κάστρου Παροκιάς, αποτελεί τον πυρήνα της πολιτείας από την εποχή της πρώτης εγκατάστασης (4η χιλιετία π.Χ.) μέχρι σήμερα.

Το Κάστρο έκτισε ο Ενετός δούκας της Νάξου, Σανούδος (13ο αιώνα), με αρχιτεκτονικά μέλη αρχαίων ιερών. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει ότι στο Κάστρο βρίσκονται εντοιχισμένα τα μέλη από τρεις αρχαϊκούς και δύο ναούς κλασικής εποχής της αρχαίας πόλης. Από αυτούς σώζεται μόνο ένα μικρό τμήμα του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς (6ου π.Χ. αιώνα) στην κορυφή του λόφου. Δίπλα στα θεμέλια του ναού αποκαλύφθηκε τμήμα του πρωτοκυκλαδικού οικισμού.

Στη βόλτα μας στο Κάστρο, θα συναντήσουμε μικρά εκκλησάκια, πολλά από αυτά ενσωματωμένα στα τείχη, όπως η Παναγία του Σταυρού (1514), η Αγία Άννα, ο Άγιος Μάρκος, ο Άγιος Στυλιανός και ο εκπληκτικός σε αρχιτεκτονική ναός του Αγίου Κωνσταντίνου με στεγασμένο προαύλιο και καταπληκτική θέα προς την θάλασσα, ένας από τους ωραιότερους στο Αιγαίο.

Η λειτουργία του κτιρίου Δημητρακόπουλου ως πολυχώρου, έδωσε άλλη ώθηση στα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού. Το διατηρητέο αυτό, κτισμένο πριν το 1830, στην καρδιά της παλιάς αγοράς της Παροικιάς, είχε χαρακτηριστεί ως το παλαιότερο κτίσμα της πόλης από το Υπουργείο Πολιτισμού και αντιπροσωπευτικό δείγμα Κυκλαδικής αρχιτεκτονικής.
Η οικία Α. Δημητρακόπουλου, φιλοξενεί εικαστικές εκθέσεις (φωτογραφίας, ζωγραφικής κ.ά.), Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, μόνιμων κατοίκων του νησιού ή και φιλοξενούμενων από την ημεδαπή και την αλλοδαπή. Η τέχνη βρήκε το σπίτι της!

Κριός

Κοιτάζοντας από το λιμάνι της Πάρου προς τα βόρεια, βλέπουμε την παραλία του Κριού. Βρίσκεται μόλις δύο χιλιόμετρα από την Παροικιά και προσφέρει όλες τις ανέσεις μιας οργανωμένης παραλίας, φυσική σκιά από τα μεγάλα αλμυρίκια, που βρίσκονται πάνω από τη θάλασσα και ήρεμα, κρύα νερά (τα ρεύματα αλλάζουν τη θερμοκρασία από τη μία απλωτή στην άλλη). Ένας μικρός μώλος στην άκρη της αμμουδιάς, γίνεται εξέδρα για βουτιές, κυρίως για τους μικρούς κολυμβητές. Προσβάσιμη και με καραβάκι από την Παροικιά.

Μαρτσέλο

Είναι η συνέχεια της παραλίας του Κριού. Μεγάλη αμμουδιά, με λίγα αλμυρίκια, αλλά και διευκολύνσεις μιας οργανωμένης παραλίας, μόλις 2,5 χιλιόμετρα από το λιμάνι της Παροικιάς. Προσβάσιμη με καραβάκι από την Παροικιά.

Καμίνια

Η τρίτη στη σειρά παραλία στο βόρειο άκρο του όρμου της Παροικιάς, πολύ κοντά στον Άγιο Φωκά. Αμμουδιά, με αρκετές φυσικές σκιές.

Άγιος Φωκάς

Μικρή αμμουδιά, με λίγα αλμυρίκια, που πήρε το όνομά της από το εκκλησάκι του Αγίου Φωκά, που είναι χτισμένο πολύ κοντά στο κύμα. Βρίσκεται στο τελευταίο άκρο του όρμου της Παροικιάς προς τον βορρά και στην προέκταση της παραλίας των Καμινίων. Πολύ κοντά θα βρείτε και τη σπηλιά του Αρχίλοχου.

Λιβάδια

Μεγάλη αμμουδιά, ιδανική γι αυτούς που παραθερίζουν κοντά μέσα ή κοντά στην Παροικιά. Βρίσκεται ακριβώς κοντά στο παλιό λιμάνι, ουσιαστικά στην προέκταση της ακτής προς τον βορρά. Είναι οργανωμένη, με ξαπλώστρες, ομπρέλες, ντουζιέρες και καμπίνες για να αλλάξετε, πολλά καφέ-μπαρ και ταβέρνες για φαγητό, μίνι μάρκετ και άλλες ευκολίες. Επίσης, προσφέρει και πολλές ευκαιρίες για τους λάτρεις των σπορ της παραλίας. Ιδανική γι αυτούς που μένουν σε κάποιο από τα πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια που βρίσκονται ακριβώς πάνω από τον δρόμο.

Σουβλιά ή Δελφίνι

Μικρή τριγωνική, πανέμορφη αμμουδιά, με ελάχιστα αλμυρίκια, προσανατολισμένη προς τον βοριά. Βρίσκεται 2 χιλιόμετρα από την Παροικιά και θα την βρείτε συνεχίζοντας νότια, προς το αεροδρόμιο, με μια μικρή παράκαμψη προς τα δεξιά σε κατηφορικό δρόμο. Σχετικά οργανωμένη, με λίγα εστιατόρια και καφέ, αλλά και ξενοδοχειακές μονάδες.

Παρασπόρος

Μόλις 2,5 χιλιόμετρα από την Παροικιά, συνεχίζοντας τον κεντρικό δρόμο προς το νότο, περνάμε πάνω από τον Παρασπόρο. Είναι μια μεγάλη πλατιά αμμουδιά, με μεγάλα αλμυρίκια, οργανωμένη με ξαπλώστρες και ομπρέλες και αρκετό ελεύθερο χώρο. Αρκετά δημοφιλής και κοσμοπολίτικη, χωρίς αυτό να έχει αλλοιώσει τη φυσιογνωμία της. Λίγα μαγαζιά για φαγητό και ποτό ολοκληρώνουν τις ανέσεις της.

Αγία Ειρήνη

Η Αγία Ειρήνη είναι ένας κλειστός κόλπος με μια στενή αμμουδιά, που βρίσκεται 4 χιλιόμετρα νότια της Παροικιάς και βλέπει προς τα βορειοδυτικά. Το χαρακτηριστικό της είναι οι μεγάλοι φοίνικες που σε συνδυασμό με τα αλμυρίκια και την ψιλή χρυσαφένια άμμο, κάνουν το μέρος να μοιάζει εξωτικό. Πάνω από την αμμουδιά, υπάρχει και ένα ταβερνάκι, που θα προσφέρει σκιά και φαγητό για τους λουόμενους.

 

Βουτάκος
Ξεκινώντας από το πολύβουο λιμάνι της Παροικίας προχωρούμε νότια, και αμέσως μετά το αεροδρόμιο, παίρνοντας το δρόμο Αλυκής- Πούντας στα δυο χιλιόμετρα βρίσκεται η παραλία Βουτάκος, μια παραλία απάνεμη, με χοντρή άμμο και κρυστάλλινα νερά. Μια παραλία ιδανική για οικογένειες. Διαθέτει και εξέδρα για βουτιές. Η πρόσβαση είναι εύκολη καθώς το μεγαλύτερο μέρος του δρόμου είναι ασφαλτοστρωμένο και μόνο στα τελευταία 500 μέτρα είναι χωματόδρομος μεν, αλλά βατός. Υπάρχει πρόσβαση για την παραλία και από την θάλασσα με σκάφος καθώς υπάρχει εξέδρα.

Η εκδρομή αυτή μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη μια γεμάτη ημέρα, με περιήγηση, βουτιές σε υπέροχες παραλίες που βλέπουν στο ηλιοβασίλεμα και διασκέδαση για μικρούς και μεγάλους.
Αφήνουμε την Παροικιά και ακολουθούμε τη διαδρομή που κινείται νότια και ανηφορίζει για την ενδοχώρα, προς το ύψωμα που είναι χτισμένο το μοναστήρι του Χριστού του Δάσους. Πρόκειται για μία απόσταση μόλις 4,5 χιλιομέτρων, μέσα από έναν μικρό επαρχιακό βατό χωματόδρομο, που σε κάποια σημεία, προς το τέλος της διαδρομής είναι στρωμένος με τσιμέντο. Εναλλακτικά, φυσικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτική διαδρομή, μέσω του παραλιακού ασφαλτοστρωμένου δρόμου, αλλά η απόσταση θα είναι αρκετά μεγαλύτερη.

Το μεγαλύτερο κομμάτι της διαδρομής είναι στα πεδινά, ανάμεσα σε αγροτικές καλλιέργειες και διάσπαρτες εξοχικές κατοικίες. Τα τελευταία 500 μέτρα, ο δρόμος ανηφορίζει και καταλήγει στην πλαγιά που είναι χτισμένη η Μονή Χριστού του Δάσους. Είναι γυναικείο μοναστήρι, του 17ου αιώνα, αφιερωμένη στον ναό της Εκατονταπυλιανής. Το μοναστήρι φέρει και το όνομα του Αγίου Αρσενίου, εξαιτίας του ομώνυμου ναού του πολιούχου της Πάρου (εγκαινιάστηκε το 2002), το λείψανο του οποίου φυλάσσεται εδώ. Αξίζει τον κόπο να μπούμε στον ναό που βρίσκεται στην εξωτερική αυλή του μοναστηριού. Είναι μια εντυπωσιακή βασιλική με τρούλο με διπλό καμπαναριό, ενώ στην είσοδό του ξεχωρίζουν τρία τοξωτά ανοίγματα. Θυμηθείτε την ιερά μονή του Χριστού του Δάσους ή Αγίου Αρσενίου στις 31 Ιανουαρίου ή στις 18 Αυγούστου, που γίνονται τα δύο πανηγύρια, φυσικά με ιερή κατάνυξη, όπως αρμόζει στον χαρακτήρα του χώρου.

Αφήνουμε το μοναστήρι για να κατηφορίσουμε από την άσφαλτο, με κατεύθυνση δυτικά προς τη θάλασσα για να κολυμπήσουμε σε κάποιες από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού, που βλέπουν το υπέροχο ηλιοβασίλεμα του Αιγαίου. Η πιο κοντινή στην Παροικιά είναι ο Παρασπόρος, μια μεγάλη αμμουδιά, με άγρια ομορφιά, οργανωμένη με ξαπλώστρες, ομπρέλες και beach bar το καλοκαίρι και αρκετά αλμυρίκια, εδώ κι εκεί, που προσφέρουν τη φυσική τους σκιά, στους τυχερούς που θα προλάβουν να πιάσουν μια θέση.

Οι αμέσως επόμενες, όπως θα κινηθούμε νότια είναι οι δύο αμμουδιές της Αγία Ειρήνης, που βλέπουν, προς τις βόρειες ακτές της Αντιπάρου. Η πρώτη είναι μικρή, με φυσική σκιά από αλμυρίκια και ήπια νερά (δύσκολα θα την βρείτε φουρτουνιασμένη, καθώς κοιτάζει προς τα νοτιοδυτικά), αλλά χωρίς πολλές ευκολίες. Μπροστά από την αμμουδιά, στο νερό υπάρχουν πέτρες και φύκια, στην άκρη της, όμως, θα βρείτε και κομμάτι με άμμο. Η μικρή παραλία βρίσκεται, σχεδόν αντικριστά στην μεγάλη, που ξεχωρίζει για το εξωτικό χρώμα που της προσφέρουν οι μεγάλοι φοίνικες. Οι φοίνικες βρίσκονται πάνω στην άμμο, μαζί με μεγάλα αλμυρίκια, ενώ τα νερά προσφέρονται για βουτιές και παιχνίδι, για μικρούς και για μεγάλους. Η Αγία Ειρήνη είναι οργανωμένη, χωρίς να θεωρείται ιδιαιτέρως πολύκοσμη. Στο βόρειο άκρο της υπάρχει μικρός μώλος που θα μπορούσε να δέσει κάποιο μικρό σκάφος.

Γενικά, η δυτική πλευρά στην οποία βρίσκονται αυτές οι παραλίες αναπτύσσεται τουριστικά, τα τελευταία χρόνια και θα βρείτε πολλά ξενοδοχεία και δωμάτια για να απολαύσετε τη θέα προς τη δύση και την Αντίπαρο. Μαζί μ' αυτά μικροί κολπίσκοι, με πεντακάθαρα νερά και αλμυρίκια για σκιά, μας δίνουν την ευκαιρία να κολυμπήσουμε μακριά από τις κοσμοπολίτικες αμμουδιές.

Συνεχίζοντας νοτιότερα της Αγίας Ειρήνης, ο δρόμος φτάνει ακριβώς πλάι στη θάλασσα και, το καλοκαίρι, διακρίνει κανείς και λάτρεις των θαλασσίων σπορ. Έχουμε φτάσει στην Πούντα, το λιμάνι μέσω του οποίου συνδέεται η Πάρος με την Αντίπαρο.

Η αμμουδιά εκτείνεται ακόμη νοτιότερα, σε μια περιοχή χωρίς κτίσματα και περνάει από ένα όμορφο ξωκλήσι, τον Άγιο Νικόλαο. Βρισκόμαστε στο σημείο που ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει στον βυθό στα ξέβαθα, κανάλια που έχουν δημιουργηθεί στην άμμο, πιθανότατα από την προσπάθεια αρχαίων πλοίων να προσαράξουν και να ξεφορτώσουν στις ακτές του νησιού.

Όσο πλησιάζουμε στην Αλυκή, τον τελικό προορισμό της εκδρομής μας, οι μεγάλες αμμουδιές πληθαίνουν και για να φτάσουμε στις πιο παρθένες από αυτές θα πρέπει να ακολουθήσουμε διαδρομές πολύ κοντά στο αεροδρόμιο της Πάρου.

Η περιήγησή μας στη δυτική πλευρά της Πάρου ολοκληρώνεται στην Αλυκή, που πήρε το όνομά της από τις αλυκές που βρίσκονταν πολύ κοντά στον οικισμό. Πρόκειται για ένα γραφικό ψαροχώρι, ιδανικό για οικογενειακές διακοπές. Το όμορφο λιμανάκι με τις ταβέρνες και την παραλία Πίσω Αλυκή, με τα λευκά βότσαλα και τα αλμυρίκια και τα ανοιχτόχρωμα νερά συνιστούν ένα πολύ όμορφο σκηνικό. Κοντινές παραλίες για να κολυμπήσετε, εκτός από την Πίσω Αλυκή, είναι και οι τέσσερεις μικροί κόλποι του Φάραγκα με τα ήρεμα νερά.

Εδώ θα βρείτε πολλά καταλύματα, ταβέρνες, μπαράκια, παιδική χαρά, γήπεδα και το Μουσείο Κυκλαδικής Λαογραφίας του Μ. Σκιαδά. Σε απόσταση μόλις τριών χιλιομέτρων υπάρχει ο γραφικός οικισμός της Αγκαιριάς, στον οποίο μπορούμε να φτάσουμε και με τα πόδια, μέσα από τα στενοσόκακα των οικισμών της Αλυκής.

Τρία ονομαστά πανηγύρια της Πάρου γίνονται στην Αλυκή, στη διάρκεια του καλοκαιριού: του Άη Γιάννη του Κλείδωνα, τον Ιούνιο, του Σωτήρος (6 Αυγούστου) και στις 14 Σεπτεμβρίου του Σταυρού.

Είναι η ορεινή διαδρομή που περνά από την κορυφή του ψηλότερου βουνού της Πάρου και τα λατομεία του Μαρμάρου και καταλήγει σε ένα από τα πιο τουριστικά σημεία του νησιού. Ασφαλώς, κέρδος από τη βόλτα αυτή θα είναι η γνωριμία με την ενδοχώρα που κρατάει, ακόμη, αναλλοίωτα τα αρχιτεκτονικά αιγαιοπελαγίτικα στοιχεία, αλλά και η όμορφη θέα των ακτών και των οικισμών του νησιού.

Τα πρώτα χιλιόμετρα κινούμαστε ανατολικά, σε μία ήπια ανηφορική διαδρομή, μέσα από τα τελευταία σπίτια της Παροικιάς. Όσο ανεβαίνουμε το τοπίο γίνεται θαμνώδες, με ελάχιστες καλλιέργειες. Το Μαράθι είναι το πρώτο μας πέρασμα. Ένας μικρός οικισμός, με τυπικά αιγαιοπελαγίτκα σπίτια και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Πρώτο σημείο ενδιαφέροντος είναι τα σημεία όπου μπορεί κανείς να διακρίνει τα αρχαία λατομεία μαρμάρου, σε κοιλώματα των βράχων, πάνω ακριβώς από το Μαράθι. Εδώ έχει διαμορφωθεί και ένα σύγχρονο μονοπάτι που χρησιμοποιείται από τους επισκέπτες για περιήγηση στα αρχαία λατομεία. Η σύγχρονη πλευρά της αρχαίας αυτής τέχνης της εξόρυξης του μαρμάρου αποκαλύπτεται μερικές εκατοντάδες μέτρα ψηλότερα, στην κορυφή του βουνού όπου, ακόμη και σήμερα, λειτουργούν τα λατομεία του περίφημου παριανού μαρμάρου.
Κυκλώνοντας το λατομείο, αρχίζει η κατηφορική διαδρομή που θα μας βγάλει στη θάλασσα και αξίζει να πιούμε έναν καφέ στην πλατεία του μικρού χωριού Κώστος, όπου μπορούμε να περπατήσουμε στα γραφικά του δρομάκια, να δούμε τις παλιές εκκλησίες με την αιγαιοπελαγίτκη αισθητική (όπως τον ναό του Αγίου Παντελεήμονα που είναι προστάτης του χωριού, την Αγία Μαρίνα, την Ανάσταση), καθώς και το μνημείο του μεγάλου διδασκάλου του γένους του Οσίου Αθανασίου του Πάριου, που καταγόταν από το χωριό και έζησε τον 18ο αιώνα. Μέσα στο χωριό βρίσκεται και το σπίτι του Οσίου Αθανασίου που σώζεται ως τις μέρες μας. Λίγο έξω από τον οικισμό θα δούμε τα παλιά πλυσταριά, που πρόσφατα ανακαινίστηκαν.

Αν βρεθούμε στον Κωστό, τους καλοκαιρινούς μήνες, μπορούμε να διασκεδάσουμε σε ένα από τα τρία πανηγύρια που γίνονται στο χωριό, στις 24 Ιουνίου, στη μνήμη του Οσίου Αθανασίου, στις 17 Ιουλίου (της Αγίας Μαρίνας και στις 27 Ιουλίου, του Αγίου Παντελεήμονος)

Το τοπίο έχει ήδη αλλάξει και τα βράχια και οι θάμνοι έχουν δώσει, σε αρκετές περιπτώσεις, τη θέση τους στα αμπέλια και σε άλλες μικρές καλλιέργειες. Η θέα προς τον βορρά και τα ανατολικά είναι απεριόριστη. Εμείς, ωστόσο, συνεχίζουμε νότια, προς τις Λεύκες, το επόμενο σημείο ενδιαφέροντος για την εκδρομή μας προς τις ανατολικές ακτές. Οι Λεύκες είναι από τα μεγαλύτερα χωριά στην ενδοχώρα και το χωριό με το μεγαλύτερο υψόμετρο. Στα δεξιά του χωριού όπως θα μπούμε από τη διαδρομή που έχουμε επιλέξει, θα δούμε να δεσπόζει μια πλαγιά γεμάτη πεύκα, ακόμη μια απόδειξη της ποικιλότητας της βλάστησης που συναντάμε στο νησί.

Μπαίνοντας στην τελική ευθεία για το χωριό στα μάτια μας αποκαλύπτεται ακόμη ένας παραδοσιακό κυκλαδίτικος οικισμός, που μας προσκαλεί να τον γνωρίσουμε, με έναν περίπατο στα στενά του σοκάκια, που απλώνονται αμφιθεατρικά σε ένα ακόμη ύψωμα στη νοτιοδυτική πλευρά του. Περπατώντας στον Ράμνο, τον κεντρικό δρόμο του χωριού θα δείτε, εκτός από τα τουριστικά μαγαζιά, πολλά νεοκλασικά κτίρια, το σχολείο και το Σπίτι της Λογοτεχνίας και το Μουσείο Κυκλαδικής Λαογραφίας.

Σε όλο το κατέβασμα μέσα από τον κεντρικό σοκάκια θα έχετε τη θέα της θάλασσας, μέσα από την ανοικτή χαράδρα, που ξεκινά από τις Λεύκες και καταλήγει βορειοανατολικά, σε κάμπους με αγροτικές καλλιέργειες. Μπορείτε να καθίσετε για ένα ρόφημα στην κεντρική πλατεία πλάι στο μνημείο των Ηρώων. Ο Ράμνος θα σας οδηγήσει, στην άκρη του χωριού, στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, που ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική της και το παριανό μάρμαρο που χρησιμοποιήθηκε για να χτιστεί.

Γρήγορα γίνεται αντιληπτό ότι οι Λεύκες δεν είναι οποιοδήποτε χωριό και δικαιολογεί απόλυτα το γεγονός ότι υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα της Πάρου. Όλα τα σπίτια του χωριού είναι καθαρά, ασβεστωμένα και πλημμυρισμένα στα χρώματα των λουλουδιών, όταν η εποχή το επιτρέπει. Αν βρεθείτε στο χωριό στα τέλη του Αυγούστου μπορεί να πέσετε πάνω στη γιορτή του Καράβολα, ένα από τα μεγαλύτερα γλέντια του Αιγαίου, με άφθονο φαγητό (και καράβολες δηλαδή μεγάλα σαλιγκάρια), κρασί και μουσική και χορό, μέχρι το πρωί.

Πριν αφήσουμε τις Λεύκες, θα έχουμε τη δυνατότητα να δούμε και τα υπόλοιπα θρησκευτικά μνημεία που βρίσκονται διάσπαρτα στο χωριό και γύρω από αυτό, όπως την εκκλήσία της Παναγίας της Υπαπαντής ή “Παναγιάς στα κελιά” κατά τους παριανούς, το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, το μοναστήρι της Αγίας Κυριακής και πολλά άλλα μικρότερα ξωκλήσια.

Για λάτρεις της πεζοπορίας, υπάρχει η Βυζαντινή οδός, ένα μοναδικό μαρμαρόστρωτο μονοπάτι 1000 ετών, που κινείται παράλληλα με τον αμαξωτό δρόμο και ενώνει τις Λεύκες με το χωριό Πρόδρομος. Είναι 3,5 χιλιόμετρα, εύκολο στο περπάτημα και με υπέροχη θέα προς τη θάλασσα.

Είτε με το αυτοκίνητο είτε με τα πόδια, ο Πρόδρομος θα είναι μία από τις τελευταίες μας στάσεις, στην εκδρομή που διασχίζει τα ορεινά χωριά του νησιού. Πρόκειται για έναν, ακόμη, γραφικό οικισμό, χτισμένο σε ύψωμα, που πήρε το όνομά του από τον Ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που χτίστηκε στο χωριό πριν 60 χρόνια. Και εδώ θα χρειαστεί να αφήσουμε το αυτοκίνητο για να κινηθούμε στα δρομάκια περνώντας από την καμάρα με το καμπαναριό, που ενώνει δυο εκκλησιές, τον Άγιο Σπυρίδωνα και τον Άγιο Νικόλαο και αποτελεί την πύλη εισόδου στο χωριό. Ο περίπατος θα είναι απολαυστικός ανάμεσα στα όμορφα σπίτια του χωριού και τα παραδοσιακά καφενεία του. Στα όρια του οικισμού και οι παραδοσιακοί ανεμόμυλοι, κάποιοι από τους οποίους έχουν ανακαινιστεί και κατοικούνται.

Ένα, ακόμη, παριανό πανηγύρι περιμένει τον επισκέπτη στο χωριό, στις 23 Ιουνίου, στη γιορτή του Άη Γιάννη του Πρόδρομου.

Φτάνοντας στον Πρόδρομο έχουμε αφήσει πίσω μας το ορεινό κομμάτι της Πάρου και ατενίζουμε τη θέα της πεδιάδας με τις καλλιέργειες, πάνω από όμορφες κοντινές αμμουδιές, όπως αυτή του Μώλου, του Καλόγερου και τα Τσουκαλιά. Αυτές είναι και οι βασικές μας επιλογές για να κάνουμε μια γρήγορη βουτιά για δροσιά, τους καλοκαιρινούς μήνες.

Η Μάρπησσα είναι το επόμενο χωριό, χτισμένο σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων από τη θάλασσα και το επίνειό της, το Πίσω Λιβάδι. Η Μάρπησσα είναι από τα τουριστικά χωριά της Πάρου και ξεχωρίζει, εκτός από τη γραφικότητά των παλιών αιγαιοπελαγίτικων σπιτιών, και για τη νυχτερινή ζωή που προσφέρει το καλοκαίρι, στις ταβέρνες και τα μπαράκια στο Πίσω Λιβάδι. Χτισμένη κι αυτή αμφιθεατρικά σε έναν χαμηλό λόφο, προκαλεί για μία ακόμη πεζοπορική εμπειρία στα σοκάκια της για να δούμε από κοντά το Μουσείο Γλυπτών Περαντινού, τη μεγάλη εκκλησία της Μεταμόρφωσης, που είναι βυζαντινού ρυθμού και το μνημείο του Νικόλα Στέλλα, του παλικαριού που απαγχόνισαν οι Γερμανοί, στις 22 Μαϊου του 1944, σε ηλικία 23 ετών.

Από τα πλέον χαρακτηριστικά σημεία της Μάρπησσας και της Πάρου γενικά, είναι και η πλατεία με τους 4 ανεμόμυλους. Το σημείο αποτελεί την αφετηρία ενός, ακόμη, μονοπατιού που οδηγεί στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου. Το μοναστήρι είναι χτισμένο σε έναν καταπράσινο την Άνοιξη λόφο που λέγεται Κέφαλος, με μοναδική θέα προς τη θάλασσα, τις κοντινές παραλίες, τα γύρω νησιά (Ηρακλειά, Νάξος) και την ενδοχώρα και γι αυτό αξίζει πραγματικά να κάνουμε την διαδρομή έως εκεί, έστω και με το αυτοκίνητό. Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι ότι ο λόφος του Κέφαλου είναι, στην πραγματικότητα, ένα παλιό σβησμένο ηφαίστειο. Στον ίδιο αυτόν λόφο, ήταν, κάποτε, χτισμένο το ενετικό κάστρο του άρχοντα της Πάρου Σωμαρίπα. Καταστράφηκε, όμως, από τις ορδές του πειρατή Μπαρμαπρόσα, μετά το 1537, όταν και το κατέλαβε. Αν έχετε τη δυνατότητα να βρεθείτε στη Μάρπησσα το Πάσχα, θα βιώσετε την ιερή κατάνυξη, μέσα από την αναπαράσταση των Παθών τη Μεγάλη Παρασκευή και το Πασχαλινό γλέντι.

Με μια μικρή παράκαμψη, επιστρέφοντας προς την Μάρπησσα, μπορούμε να επισκεφτούμε το διπλανό χωριό, τα Μάρμαρα, που ονομάστηκε έτσι από τα κομμάτια μάρμαρου που βρέθηκαν εδώ και χρησιμοποιήθηκαν για τις κατασκευές των σπιτιών. Εδώ αξίζει να διαθέσουμε χρόνο για να δούμε τον Μύλο, τα παλιά αρχοντικά του χωριού, τον ναό του Ταξιάρχη και την Κοίμηση της Θεοτόκου, με τα τρία διαφορετικής τεχνοτροπίας καμπαναριά. Με τα Μάρμαρα ως αφετηρία, μπορούμε να φτάσουμε στις ανατολικές παραλίες του νησιού, τον Μώλο, τα Τσουκάλια και πολλές άλλες.

Επίνειο της Μάρπησσας είναι το τραγουδισμένο Πίσω Λιβάδι, που αποτελεί και τον τελικό προορισμό της εκδρομής μας. Εκεί θα φτάσουμε διανύοντας αυτά τα τελευταία δύο χιλιόμετρα από τη Μάρπησσα, περνώντας μέσα από δύο, ακόμη, μικρά πευκοδάση. Εδώ κι εκεί θα μας συντροφεύουν οι φραγκοσυκιές και μπροστά μας ο οικισμός με το μικρό λιμάνι (αφετηρία για μικρά πλοία που κάνουν δρομολόγια για τα κοντινά νησιά). Πλάι στο λιμανάκι με τις ταβέρνες και τα μπαρ, βρίσκεται η παραλία του Λογαρά, με χρυσή αμμουδιά και αρκετές σκιές για τους γρήγορους, στα μεγάλα αλμυρίκια στην πάνω πλευρά της. Αν, φτάνοντας ως εδώ, έχουμε ακόμη διάθεση για περιήγηση, μπορούμε να επισκεφτούμε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Θαλασσίτη και να θαυμάσουμε τις παλιές αγιογραφίες.

Παροικία - Μαράθι - Λεύκες - Πρόδρομος - Μάρπησσα - Άγιος Αντώνιος - Πίσω Λιβάδι.
Η διαδρομή αυτή αποτελεί το Βυζαντινό και Μεταβυζαντινό οδικό δίκτυο του Νησιού που συνέδεε την πρωτεύουσα με τα ορεινά χωριά και τα χωριά της Ν.Α. Πάρου.

Ήταν σε χρήση για τις μετακινήσεις των κατοίκων και τη μεταφορά των προιόντων από και προς το λιμάνι της Παροικίας τα χωριά και το Ενετικό Κάστρο του Κεφάλου που ήταν κτισμένο πάνω στο ανενεργό ηφαίστιο του Κεφάλου.

Στη διαδρομή αυτή υπάρχουν μεγάλα πλακόστρωτα τμήματα (ιδιαίτερα στο τμήμα από Λεύκες - Πρόδρομο), τοξωτά παλιά γεφύρια, πηγάδια και πηγές, αιωνόβιοι ελαιώνες, κατοικιές, περιστεριώνες, ανεμόμυλοι, μέσα σε μιά φύση γεμάτη μυρωδιές και χρώματα.

Η διαδρομή ξεκινά από την παραλία Λειβάδια Παροικίας, στη συνέχεια περνά δίπλα στην κοίτη του Έλητα ποταμού ανάμεσα στα πλατάνια και την παλαιοχριστιανική εκκλησία, ανηφορίζει προς το οροπέδιο Μαραθίου, διέρχεται δίπλα από το χώρο των Αρχαίων Λατομείων, όπου κατά την αρχαιότητα γινόταν η εξόρυξη του “Λυχνίτη” του φημισμένου Παριανού μαρμάρου, από το οποίο έγιναν τα καλύτερα γλυπτά και έργα τέχνης της αρχαιότητας και των Ρωμαϊκών χρόνων.

Με μία μικρή παράκαμψη μπορείτε να επισκεφθείτε τον Κώστο ένα πανέμορφο χωριό γενέτειρα του διδασκάλου του γένους Αγίου Αθανασίου του Παρίου.

Το μονοπάτι στη θέση Απάτη των Λευκών διέρχεται μέσα από ελαιώνες με υπεραιωνόβιες ελιές (χαρακτηρισμένες ως μνημεία της φύσης). Ξεκουραστείτε στα σκιερά καλντερίμια των Λευκών ενός χωριού που θεωρείται από τα ωραιότερα σε όλο το Αιγαίο, με τα παραδοσιακά καφενεία, τα παλιά παντοπωλεία, τα νεοκλασικά αρχοντικά, το Σπίτι της Λογοτεχνίας. Κάθε γωνιά και ένα θέμα για φωτογραφία. Μέχρι εδώ η διαδρομή διαρκεί 4 ώρες.

Από τις Λεύκες μέχρι τον Πρόδρομο είναι το πιο καλοδιατηρημένο και το πιο γνωστό κομμάτι αυτής της διαδρομής. Διέρχεται μέσα από ελαιώνες, δίπλα από ανεμόμυλους, πηγές, γεφύρια, τον ποταμό Χειρόλακα και φτάνει στον Πρόδρομο.

Αξίζει να περιπλανηθείτε στα σοκάκια του χωριού που σκιάζουν βουκαμβίλιες σε όλα τα χρώματα, να ξεκουραστείτε στα καφενεδάκια, δοκιμάζοντας τοπικές λιχουδιές και μεζέδες.

Η διαδρομή συνεχίζεται προς τη Μάρπησσα, μία μικρή παράκαμψη από το γεφύρι της Μακριαλίμνης αξίζει για να χαρείτε τις ομορφιές των Μαρμάρων, με τις μαρμάρινες Γούρνες (μέλη κιόνων αρχαίου ναού), την επιβλητική Πέρα Παναγιά, τον ενοριακό ναό με το οικόσημο κάτω από το καμπαναριό και τα καφενεία της γραφικής πλατείας. Από εκεί ανηφορίζοντας φτάνετε στη όμορφη Μάρπησσα με τις κρυμμένες, στην πρώτη ματιά, ομορφιές της. Ο δαιδαλώδης παραδοσιακός της οικισμός δίκαια συγκαταλέγεται στους ωραιότερους του Αιγαίου, με τα όμορφα καλντερίμια, τα σκιερά “Βόλτα” τις παλιές και πολλές εκκλησιές, μοναδικά καμπαναριά, το Μουσείο Γλυπτικής “Ν. Περαντινός”, το Λαογραφικό Μουσείο, την Βυζαντινή Πινακοθήκη, με λουλουδιασμένες αυλές και δρόμους.

Από την πλατεία Ανεμόμυλων ανηφορίζει ο δρόμος για το Μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου από το οποίο η θέα προς την Ν.Α. Πάρο και το μπουγάζι της Παροναξίας είναι μαγευτική. Τέλος κατηφορίζοντας φτάνετε στο επίνειο της Μάρπησσας το γραφικό Πίσω Λιβάδι. Στο Πίσω Λιβάδι αξίζει να επισκεφθείτε τον Άγιο Νικόλαο και τον Άγιο Γεώργιο τον Θαλασσίτη. Γραφικά ουζερί, εστιατόρια και καφέ θα σας ξεκουράσουν στο τέλος αυτής της διαδρομής.

Διαδρομή χιλ. 19, ώρες 6

Παροικία – Μονή Αγίων Αναργύρων
Η διαδρομή ξεκινά από το πάρκινγκ που βρίσκεται πίσω από το πευκοδάσος της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής και πηγαίνει, με κατεύθυνση νοτιοανατολικά. Στα 700 μέτρα, στρίβετε αριστερά και αρχίζετε την ανηφορική διαδρομή, προς βορρά, για ακόμη 850 μέτρα.

Από αυτό το σημείο, η ανάβαση γίνεται πιο δύσκολη, σε περιοχή χωρίς βλάστηση, αλλά για μόλις 700 μέτρα, μέχρι το μοναστήρι. Για την κούραση, θα αποζημιωθείτε, στο πευκοδάσος που βρίσκεται πλάι στο μοναστήρι, με εκπληκτική θέα προς το λιμάνι και την Παροικιά. Μπορείτε να δροσιστείτε από τις πηγές με το ιαματικό νερό και να επισκεφτείτε το μοναστήρι, εξαιρετικό δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής

Διαδρομή χιλ. 2.5, 35 λεπτά

Παροικία - Κουκουμαύλες - Μον. Αγίου Αρσενίου – Πεταλούδες
Κινηθείτε παραλιακά, προς τα νοτιοδυτικά, και φτάστε, στον οικισμό Κουκουμαύλες, μέσα από τους χωματόδρομους και τα στενά δρομάκια των οικισμών, μετά την Παροικιά και στον Παράσπορο. Από τις Κουκουμαύλες, ανηφορίστε τον χωματόδρομο, που πατρακάμπτει τον ασφάλτινο δρόμο και σας βγάζει πολύ κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Αρσενίου, με τα τελευταία 2 χιλιόμετρα στην άσφαλτο.

Από εδώ, ξεκινάει χωματόδρομος, χωρίς ιδιαίτερες υψομετρικές διαφορές, ο οποίος, μετά από 1 χιλιόμετρο σας βγάζει στην τοποθεσία Πεταλούδες.
Διαδρομή χιλ. 7, 1 ώρα και 40 λεπτά

Αρχές Σεπτεμβρίου την Κυριακή προ του σταυρού:Εορτασμός Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης με εκδήλωση αφιερωμένη στην Μικρασία με παραδοσιακούς Μικρασιάτικους χορούς, δρώμενα, και Μικρασιάτικα τραγούδια.

Η Παροικία είναι η πρωτεύουσα του νησιού, το κέντρο κάθε δραστηριότητας. Εκεί βρίσκεται το εμπορικό και επιβατηγό λιμάνι του νησιού, το διοικητικό και οικονομικό κέντρο, μια σύγχρονη πολιτεία με έντονο παρελθόν αλλά και πολλά υποσχόμενο μέλλον.

Είναι κτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης, στις παρυφές του λόφου της Μονής των Αγίων Αναργύρων και γειτονεύει με τις περιοχές Κριός, Καλάμι, Παράσπορος, Κακάπετρα, Αγία Ειρήνη, Σωτήρες, Γλυσίδια, Πούντα και Κάμπος. Εικάζεται ότι το όνομά της προέρχεται από την εποχή του Βυζαντίου, και ότι το πήρε από τους κολίγους (παροίκους) του ναού της Εκατονταπυλιανής οι οποίοι ήταν πολλοί από τους κατοίκους του νησιού, αν και τα ευρήματα των διάφορων ανασκαφών έχουν δείξει ότι η Παροικία δεν σταμάτησε να κατοικείται από την αρχαιότητα και ότι πιθανότατα η ιστορία της ξεκινά από πολύ παλιά.

Η Παροικία εξασφαλίζει άνετη παραμονή και όλες τις υπηρεσίες μιας σύγχρονης πόλης στους επισκέπτες της. Λειτουργούν υποκαταστήματα των περισσότερων τραπεζών, ταχυδρομείο, κέντρο υγείας, τουριστικά γραφεία, γραφεία ενοικιάσεων αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών κ.α. Η επιλογή του τόπου διαμονής είναι εύκολη υπόθεση γιατί προσφέρει μεγάλη ποικιλία καταλυμάτων (από ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια έως camping στα Λιβάδια, τον Κριό και τον Παράσπορο) δίνοντας στον επισκέπτη την δυνατότητα να διαλέξει αυτό που του ταιριάζει.

Περπατώντας στα παραδοσιακά πλακόστρωτα στενάκια απολαύστε την κυκλαδίτικη ομορφιά και την φιλοξενία των κατοίκων της. Θα βρείτε καφετέριες, μπαράκια, κρεπερί, παραδοσιακές ταβέρνες και εστιατόρια που ικανοποιούν κάθε γούστο.

Ο περίπατος στον παλαιό οικισμό καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας κρύβει μικρές εκπλήξεις. Ανακαλύψτε τα σοκάκια της παλιάς πόλης γύρω από το Κάστρο αλλά και από τον παραλιακό δρόμο, επισκεφθείτε τα μικρά μαγαζάκια κάθε είδους και ταξιδέψτε στους αιώνες και στην ιστορία του νησιού μέσα από τα παραδοσιακά κυκλαδίτικα σπίτια, τα νεοκλασικά αρχοντικά, τα αρχαία μνημεία, τα γεφυράκια και τις κρήνες, τις μικρές εκκλησιές.

Η Παροικία δεν υστερεί καθόλου και στις επιλογές διασκέδασης. Μόλις δύσει ο ήλιος αρχίζει η νυχτερινή ζωή της πόλης με cafe, μπαράκια, χώρους με ζωντανή μουσική, clubs, που διαρκεί μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Η μεγαλύτερη εκδήλωση βέβαια της πόλης γίνεται το Δεκαπενταύγουστο στην γιορτή της Εκατονταπυλιανής κατά την οποία γιορτάζει όλο το νησί.

Η Παροικία προσφέρει ποικιλία δραστηριοτήτων για όλα τα ενδιαφέροντα και για όλους τους επισκέπτες. Ομορφες παραλίες, πολλούς επισκέψιμους χώρους,

Αναφέρουμε χαρακτηριστικούς επισκέψιμους χώρους.

• Την Εκατονταπυλιανή, ένα από τα σπουδαιότερα καλοδιατηρημένα παλαιοχριστιανικά μνημεία που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και μάλιστα το μεγαλύτερο σε μέγεθος.
• Το αρχαιολογικό μουσείο, το οποίο περιλαμβάνει συλλογές από γλυπτά αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, ευρήματα Νεολιθικά, Πρωτοκυκλαδικά, Μυκηναϊκά, Ρωμαϊκά, κ.α, γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, τεφροδόχοι, ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκών χρόνων.
• Το αρχαίο νεκροταφείο, πρόκειται για το επίσημο νεκροταφείο της αρχαίας πόλης με πολύ μεγάλη έκταση και χρήση από τον 8ο αιώνα π.Χ. έως και τον 2ο αιώνα μ.Χ
• Το Κάστρο της Παροικίας. Πάνω από το λιμάνι της Παροικίας στέκεται επιβλητικός ο Λόφος του Κάστρου, όπου βρίσκονται τα απομεινάρια του ενετικού κάστρου που είναι κατασκευασμένο από αρχαίες κολόνες ναών και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη, τα οποία διακρίνονται πεντακάθαρα.
• Το Ασκληπιείο. Σε μια από τις πιο όμορφες τοποθεσίες στην Πάρο, με καταπληκτική θέα προς το ανοιχτό Αιγαίο, βρίσκονται τα ερείπια του ναού, που ήταν αφιερωμένος στον Ασκληπιό, το θεό της Ιατρικής. Το Ασκληπιείο, είναι σκαρφαλωμένο στο λόφο της Αγίας Άννας πολύ κοντά στην Παροικία. Στην ίδια περιοχή σώζονται και ερείπια από αρχαίο ναό του Πύθιου Απόλλωνα.
• Το Δήλιο, Βόρεια του κόλπου της Παροικίας, σε ψηλό λόφο απέναντι από την Δήλο, βρίσκεται το ιερό λατρείας του Απόλλωνα του Δήλιου. Αποτελείται από ένα περίβολο με βωμό, ένα ναό της Αρτέμιδας, αδελφής του Απόλλωνα και ένα μικρό χώρο για συμπόσια. Στην περιοχή του Δηλίου βρέθηκε κυκλαδικό νεκροταφείο (3η χιλιετία π.Χ.).
• Την παλαιοχριστιανική Βασιλική. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου Β.Α. της Παροικίας, δίπλα στον δρόμο Παροικίας - Νάουσας συναντάμε την παλαιοχριστιανική βασιλική των τριών εκκλησιών
• Το λαογραφικό μουσείο και το Ιατρικό Μουσείο. Μέσα στον Παλαιό οικισμό, στο κτίριο Δημητρακόπουλου, εκθέτονται αντικείμενα που ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε άλλες εποχές.
• Εκκλησιές. Στην ευρύτερη περιοχής της παλαιάς πόλης και γύρω από το κάστρο βρίσκονται γύρω στα 40 εκκλησάκια που αξίζει κανείς να τα επισκεφτεί.

Η Παροικία ,ή Παρκιά με την παλιά της πόλη, τα ωραία σπίτια που αφηγούνται μαρτυρίες αιώνων και τις αυλές, με τους κήπους στο εσωτερικό, τα πολλά δρομάκια και τις αποκοτιές σε κάθε σημείο του λαϊκού αρχιτέκτονα μαγεύει τον επισκέπτη.

Αξίζει να την περπατήσετε και σίγουρα θα ξαφνιαστείτε με τη γοητεία της, με την πολύβουη αγορά της και το μοναδικό καθεδρικό Βυζαντινό ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής.