Ανάμεσα στις ξερολιθιές και στα χωράφια ξεχωρίζουμε πέτρες που εδώ και χιλιάδες χρόνια χρησιμοποίησαν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, στην παλαιολιθική εποχή. Ζούσαν σε σπηλιές σε μικρές ομάδες, χρησιμοποίησαν το Σπήλαιο των Δαιμόνων στο λόφο του Αϊ-Γιώργη στη Λαγκάδα και άλλα φυσικά καταφύγια. Στο νησάκι Σάλιαγκος (στο στενό Πάρου – Αντιπάρου), βρέθηκαν τα λείψανα ενός χωριού της Νεολιθικής εποχής. Μιλούμε για την εποχή από το 4300-3900 π.Χ. Ήταν ψαράδες, κυνηγοί και αγρότες και τους άρεσε η περιπέτεια.
Στην Κυκλαδική εποχή από το 3200 π.Χ. ως το 2000 π.Χ. μικρά χωριά στήνονται στο Κάστρο της Παροικίας, στο Δρυό, στο Πυργάκι, στα Γλυφά, στην Αλυκή (Άβυσσος) και κοντά στις Κολυμπήθρες της Νάουσας.
Οι Μινωίτες περνούν σαν έμποροι από το νησί, το οποίο αποκτά στενές σχέσεις με την Κρήτη, από το 2000 π.Χ. έως το 1500 π.Χ. αλλά δεν αφήνουν τα χνάρια τους, παρόλο που η Πάρος ονομάζεται εκείνη την εποχή Μινωίς ή Μινώα. Στο διάβα όμως της ιστορίας της, φέρεται και με άλλα ονόματα όπως: Πακτία, Δημητριάς, Υρία, Υλίεσσα, Πλατεία και Καβαρνίς.

Στην Πάρο, λείψανα Μυκηναϊκού ανακτόρου ανακαλύφθηκαν στο ύψωμα Κουκουναριές, κοντά στη Νάουσα αλλά και στο κάστρο της Παροικίας. Το Αιγαίο είναι ανάστατο με τις μετακινήσεις φυλών και η Πάρος καταλαμβάνεται από τους Αρκάδες των οποίων αρχηγός ήταν ο Πάρος ο Παρρασίου από τον οποίο πήρε και το όνομά της. Οι Αρκάδες έρχονται σε επιμειξία με τους νιόφερτους Ίωνες, που φτάνουν στα χρόνια του Ομήρου.
Φτάσαμε στον 7ο αι. π.Χ. γεννιέται ο ποιητής Αρχίλοχος ο Πάριος και η Πάρος αναπτύσσεται σε αξιόλογη ναυτική δύναμη. Ταξιδεύει και εγκαθιδρύει αποικίες στη Θάσο, στη Προποντίδα, το Πάριον, και στην Αδριατική τη Φάρον.

Το 600 π.Χ. η Πάρος κόβει δικά της νομίσματα. Λατρεύεται το Δωδεκάθεο και μαρτυρίες αυτής της εποχής βρίσκει κανείς στα απομεινάρια των ναών της Ειλειθυίας, του Υπάτου Διός, της Αφροδίτης, στο Δήλιον, το ναό του Ασκληπιού και του Πυθίου Απόλλωνα, στους λόφους γύρω από την Παροικία. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου αναζητήστε τα εκθέματα όλων των εποχών.

Το λατομείο μαρμάρου στο Μαράθι λειτουργεί εντατικά. Η Πάρος βρίσκεται σε μεγάλη οικονομική και καλλιτεχνική ακμή. Το παριανό μάρμαρο «λυχνίτης» είναι περιζήτητο με σπουδαία έργα από Παριανούς γλύπτες, όπως ο Σκόπας και ο Αγοράκριτος, να βγαίνουν από τα εργαστήριά τους. Η πόλη της Πάρου αριθμεί 50.000 κατοίκους με υπέροχα μαρμάρινα οικοδομήματα με γυμνάσιο, θέατρο και στάδιο.

Τον 3ο αι. π.Χ. Παριανοί τεχνίτες οικοδομούν τη Δήλο με παριανό μάρμαρο, ενώ η Μήλος αγοράζει μάρμαρο από την Πάρο για να φιλοτεχνηθεί η Αφροδίτη της Μήλου (Μουσείο Λούβρου). Συντάσσεται το Πάριον Χρονικόν (Οξφόρδη Αγγλίας) - χρονολογικός πίνακας. Μετά αρχίζει η παρακμή. Τα Κυκλαδονήσια γίνονται τόποι εξορίας των εχθρών της Ρωμαϊκής εξουσίας.

Η Βυζαντινή διαδέχεται τη Ρωμαϊκή εποχή, κτίζεται στην Παροικία, ένα μνημείο της Ορθοδοξίας, η εκκλησία της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής και οι Τρεις Εκκλησίες, σε απόσταση 1 χλμ. από την Παροικία, στο δρόμο προς τη Νάουσα. Από τον 3ο αι. μ.Χ. ο Χριστιανισμός κυριαρχεί στην Πάρο.

Ακολουθεί η εποχή των Βενετών, όπου η οικογένεια των Σανούδων διοικεί για 200 χρόνια την Πάρο. Έχει βάση της την Παροικία όπου και κτίζει το Κάστρο της. Την ίδια περίοδο κτίζονται και το Κάστρο της Νάουσας (ή Καστέλι, στο λιμανάκι του χωριού) και του Κεφάλου (στο λόφο του Αγ. Αντωνίου στη Μάρπησσα). Το παριανό μάρμαρο αρχίζει να ταξιδεύει και πάλι, προς τη Βενετία, ενώ η Πάρος ακμάζει εκ νέου.

Το 1537 το νησί καταστρέφεται από επιδρομές πειρατών με αρχηγό τους τον πειρατή Μπαρμπαρόσα. Οι Παριανοί συνεχίζουν να ζουν με το φόβο των πειρατών. Λίγο αργότερα υποτάχθηκαν στους Τούρκους. Είναι η απαρχή σχηματισμού νέων χωριών (Λεύκες, Κώστος, Μάρμαρα).

Το 1774 Ρώσοι φθάνουν στην Πάρο, ελλιμενίζουν το στόλο τους στη Νάουσα, στο νησάκι της Αγ. Καλής και οργανώνουν στο νησί στρατόπεδα, αποθήκες, νοσοκομείο, ταρσανάδες. Η Πάρος γίνεται το κέντρο της Ρωσικής Κυριαρχίας με τους Ορλώφ. Στην Επανάσταση του 1821 η Πάρος πήρε ενεργό μέρος και εδώ έδρασε η ηρωίδα του Αγώνα Μαντώ Μαυρογένους. Έκτοτε περιλαμβάνεται στο ελεύθερο Ελληνικό κράτος. Αναπτύσσεται ένας σπουδαίος νησιωτικός πολιτισμός.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι Παριανοί αναγκάζονται να μεταναστεύσουν αρχικά στον Πειραιά και αργότερα στο εξωτερικό. Γύρω στο 1970 αρχίζει μία καινούργια περίοδος ανάπτυξης για την Πάρο, που βασίζεται κυρίως στον τουρισμό.

Περπατώντας στα σοκάκια της Παροικίας, αναζητήστε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Γ. Γκίκας και ρίξτε μια βουτιά σε ιστορία 8.000 χρόνων

Σας περιμένουμε εδώ, σε πατρίδες ήχων, στους αιθέρες οσμών και κόσμους μοναδικών γεύσεων.

 

Δείτε 
Η απλότητα και η ομορφιά λάμπει σε τούτο εδώ το νησί. Αν κοιτάξει κανείς γύρω τους λόφους και τα χωριά θα νιώσει ότι ένας σπουδαίος μοντέρνος καλλιτέχνης σχεδίασε το περίγραμμά τους, με ανωφέρειες και κατωφέρειες που δίνουν ένα σχεδιαστικό ποίημα. Η Πάρος ακτινοβολεί το φως του ήλιου και καθρεφτίζει την ομορφάδα της στο απέραντο γαλάζιο.

Ακούστε
Ο αέρας, μαέστρος δημιουργικός και ταχυδρόμος των ήχων, σε γη και θάλασσα, μεταφέρει μουσικές απ’ τους λόφους στους θαμνότοπους, απ’ τους καλαμιώνες στους υγρότοπους και ανάμεσα στα στενά καλντερίμια των χωριών. Σε κάθε παραλία ηχεί μια μοναδική λαλιά και μουσική. Το ζωικό βασίλειο συμμετέχει στο πανηγύρι των ήχων με το τζίτζικα, το βάτραχο, το τριζόνι, την κουκουβάγια, τα γεράκια, τα χελιδόνια και τις καρδερίνες, τους γλάρους και τα θαλασσοπούλια.

Μυρίστε
Το πανηγύρι της όσφρησης στήνουν οι μυρωδιές των θάμνων, του φασκόμηλου, της ρίγανης, του δενδρολίβανου, της δάφνης, του θυμαριού, του χαμομηλιού, της αλυγαριάς, του κρίνου της Θάλασσας...των φυκιών με έντονη μυρωδιά θαλασσινού ιωδίου στις παραλίες.
Μοσχοβαλά το ψωμί που ψήνεται, τα ρεβίθια στον ξυλόφουρνο, το χταπόδι στα κάρβουνα, η οσμή του μούστου…

Γευτείτε
Πιάστε τραπέζι και απολαύστε Παριανό φαγητό στις οικογενειακές μας ταβέρνες και τα εστιατόρια. Πάρτε το πρωινό σας σε καφενεία και καφετέριες, στις παραλίες και στους παραδοσιακούς οικισμούς. Πιείτε το ουζάκι ή τη σουμίτσα σας με τους ψαρομεζέδες σερβιρισμένους δίπλα στο κύμα. Απολαύστε ήρεμες αλλά και έντονες γευστικές ημέρες και νύχτες στην Πάρο. Απογειώστε τον ουρανίσκο σας.

Αφεθείτε
Χαλαρώστε και αφεθείτε στο χάδι του ήλιου, του αέρα, της θάλασσας και της άμμου. Αγγίξτε και νιώστε την ενέργεια αυτού του νησιού.